Mimarların Aydınlatmaya Karşı Bakış Açısı Nasıldır?

Mimarlık eğitimi sırasında birçok üniversitede verilmekte olan aydınlatma dersi, mimarların yaşanabilecek herhangi bir soruna profesyonelce yaklaşabilme yetilerini geliştiren uzmanlık alanlarından biridir. Aydınlatma, herhangi bir proje tasarımının onu oluşturan diğer mimari öğeler gibi tasarım aşamasında çok yönlü olarak ele alınan konulardan birini oluşturur. Farklı iç ve dış görüntülerin istenen karakteri yansıtmasını sağlayabilmek gibi konularda mimarların aydınlatmaya karşı bakış açısı büyük rol oynar. Aydınlığın niteliğinin önemli bir konu olması kadar nasıl kullanıldığı ve yönlendirildiği de bu konunun büyük bir parçasını oluşturur. Mimari tasarımın ayrılmaz bir parçası olarak değerlendirilen aydınlatma tasarımı, projelerde mimarlar açısından ayrı bir perspektifte değerlendirilir.

Aydınlatmanın Mimarlar Açısından Önemi Nedir?

Aydınlatma, söz konusu olan mimari tasarım aşamasında diğer mimari öğeler gibi düşünülmesi gereken bir detayı oluşturur. Mimarın ışığa olan yaklaşımı, tasarladığı projelerde olduğu gibi aldığı eğitimler ile farklılık gösterebilir. Aydınlatma mekan tasarımının ayrılmaz bir parçasını oluşturur. Bu konu mimarlık dışında farklı disiplinlerde de ele alınan bir konu olduğu için konuya farklı açılardan yaklaşmaktan kaynaklanan sorunlarda kullanıcıları direkt etkileyen görsel konfor koşullarında ortaya çıkan sorunlar somutlaşmaktadır. Bu sebeple aydınlatma konusunda proje tasarımı sırasında mühendisler ile fikir birliğinin sağlanması da çok fazla önem taşır.

Tasarım Sürecinde Mimarların Aydınlatmaya Yaklaşımı

Aydınlatma tasarımı, aynı mimari tasarımda olduğu gibi ihtiyaçlara cevap verebilecek nitelikte ve aydınlatma tekniğine uyumlu olarak özgün bir aydınlatma düzeni oluşturmayı gerekli kılar. Herhangi bir aydınlatma tasarımı sırasında aydınlatmanın teknik yönü olduğu gibi mimari yönü de olduğu unutulmamalı ve iki boyutta değerlendirmelidir. Mimarlıkta aydınlatma tasarımı, mimari projede olduğu gibi tasarım uygulama projesi ve kullanım aşamaları düşünülerek geliştirilir.
Bir mekanda aydınlatma tasarımının uygulanabilmesi için mekanın nitelikleri iyi bir şekilde bilinmelidir. Mekanın özellikleri belirli parametreler şeklinde değerlendirilir. Mekanın fonksiyonu, kullanıcı kitlesi ve kapasitesi gibi detayların yanında uygulanacak aydınlatma projesinin yasa ve yönetmelikler göz ardı edilmeden gerçekleştirilmesi gerekir. Bir başka konu da söz konusu aydınlatma projesinin düşünüldüğü alan için nitelik ve niceliğinin, o yerdeki insanların bulunma amacına ve sürdürdükleri işe uygun olmasıdır.

Tasarım Süreci

Mimarın tasarım sürecinde, tasarımın asıl unsurlarını oluşturan lamba, ışıklıklar, ara ve yardımcı elemanlar hakkında detaylı araştırma yapması teknik yeterliliği sağlayacağından istediği perspektiften bakmasına yardımcı olur.
Aydınlatma mimarlıkta şu gibi işlevleri sağlayabilir:
Dış görünüşün bir netliğini oluşturan rölyeflerin yeterli ışıklılık zıtlığı yaratan bir aydınlıkta vurgulanması sağlanabilir.
Cephe rölyefleri aydınlatmasında ışıklılık ve gölge işlevi yerine getirilebilir.
Mimari ile bir bütünlük sağlaması amacıyla ışıklılık çalışması yapılabilir.
Mimari yapıda istenen vurgunun yapılması işlevi yerine getirilebilir.
Gün ışığından faydalanmak için mimari tasarıma yön verilebilir.

Aydınlatmanın Üç Yaklaşımı

Görünürlüğün sağlanması: Görünürlüğün sağlanması ile nesnelerin veya varlıkların görsel olarak uyaran olması ve anlaşılabilir bir boyut kazanması gerçekleştirilir. Aydınlatma uygulamalarında bu yaklaşımın asıl amacı aydınlatmanın niceliğidir. Gerçekleştirilmesi tasarlanan uygulamalarda bu yaklaşım büyük bir bölümü kapsar.
İyi bir görüntünün ortaya çıkarılması: Bu yaklaşımda aydınlatmanın niceliği ve niteliği beraber değerlendirilir. İyi bir görüntünün elde edilmesi için en küçük detayların fark edilebilir derecede olması, yüzey biçimlerinin ve dokularının doğru şekilde anlaşılabilmesi, renkleri doğru algılayabilmek ve ayrıntılarının fark edilebilmesi sağlanmalıdır. Tüm bunların aplikasyonda yerine getirilmesi için aydınlatma tekniğinin ne derecede doğru uygulandığı elbette ki büyük önem taşıyor.
Görüntünün gerektiği gibi olması: Aydınlatma ile ortaya çıkarılan görüntünün amaçlanan karakteri kazandırması sadece teknik açıdan değil sanatsal ve mimari açıdan da önemli bir detaydır. Elde edilmek istenen görüntünün ve vurgulanmak istenen detayların gerektiği gibi olması aydınlatma tekniği, belirli estetik kurallar ve mimari yaklaşımlar çerçevesinde gelişir. Doğru şekilde yapılmayan aydınlatma ile iç veya dış mekanlarda ortaya konmak istenen görüntü başarılı şekilde verilemez.